Særprega bedehus vert freda av Riksantikvaren

NØGD: Styreleiar Tor Øyvind Skeiseid understrekar at Bethel er freda, ikkje avskilta.Foto: Tore Hjalmar Sævik

Nesten 150 år er gått sidan ein av dei viktigaste predikantane på Vestlandet tok iniativ til å reise Bethel på Finnøy.

Publisert 11.05.25 - 05:00

Del på Facebook Del på Twitter Del på e-post

Det var prest, politikar og avisredaktør Lars Oftedal som stod i spissen for byggjeprosjektet som vart påbegynt i 1876 og stod ferdig i 1878.

– Bethel her på Judaberg er eit felleskapshus som har blitt brukt i nesten 150 år. Song, vekkingar, basarar med åresal, juletrefestar, kake og kaffi, barn, unge, vaksne og gamle. Huset er i bruk, og huset blir godt tatt vare på. Riksantikvaren meiner at bruk er det beste vern. Og her ser vi beviset, seier riksantikvar Hanna Geiran i ei pressemelding.

– Nasjonal verdi

Freding av bedehuset Bethel vil sørga for at eit viktig kulturminne knytt til denne delen av norsk historie blir tatt vare på. Bethel er staden der folk møtest.

FREDA: Både eksteriøret og grøntområdet rundt Bethel er omfatta av fredinga.Foto: Trond Isaksen / Riksantikvaren

Lekmannskristendomen, bedehusrørsla og vekkingstida har sett viktige avtrykk i den nasjonale historia. Bethel står som eit symbol på dette.

– Det er skikkeleg stas at Riksantikvaren seier klart og tydeleg at Bethel bedehus har nasjonal verdi. Det er lov å vera stolt av det bedehusrørsla har vore og er. Hugs, Bethel blir freda, ikkje avskilta, seier Tor Øyvind Skeiseid, styreleiar i Bethel, i pressemeldinga.

ROMSLEG: Storleiken og stilen skil Bethel frå fleire andre bedehus i Ryfylke frå den same perioden.Foto: Trond Isaksen / Riksantikvaren

Dagen har tidlegare intervjua Skeiseid om historia til bedehuset og revyen «Vandring i bedehusland» som har vore framført der.

Symbol på vekkingsarv

Formålet med fredinga er å sikre og bevare bedehuset Bethel som eit kulturhistorisk og arkitektonisk viktig døme på bedehus som blei oppført i Noreg frå midten av 1800-talet.

Bethel representerer eit uvanleg stort bedehus, bygd i stein. Dei fyrste bedehusa i Noreg blei bygde i 1840-åra i nettopp Ryfylke i Rogaland. Lekmannskristendomen, bedehusrørsla og vekkingstida har sett viktige avtrykk i den nasjonale historia, og Bethel står som eit symbol på dette.

BASAR: Velbrukte treårar frå basarar er noko av utstyret som har vore viktig på Bethel.Foto: Trond Isaksen / Riksantikvaren

Oppføringa av bedehus har nær samanheng med vekkingspredikantane som reiste rundt i landet på 1800- og 1900-talet. Lars Oftedal var ein av dei viktigaste av desse på siste halvdel av 1800-talet.

LYSKJELDE: Vindauget på frontveggen slepp lys inn over talarstolen og resten av lokalet.Foto: Trond Isaksen / Riksantikvaren

Tanken til Oftedal var at Bethel, med sin sentrale plassering nær dampskipskaien på Judaberg, skulle fungere som eit «regionbedehus» for folket i Ryfylke.

Skil seg ut

Bethel skil seg i ganske stor grad frå dei andre bedehusa som blei oppførte i same periode, ifølgje Riksantikvaren.

SOSIALT: Kaffi og mat har vore viktig for å skape sosialt fellesskap på Bethel.Foto: Trond Isaksen / Riksantikvaren

Det er eit stort bedehus, det er bygd i stein, og det er inspirert av dei mange steinkyrkjene frå mellomalderen som er i område.

Byggekomiteen understrekar også det symbolske ved å byggje Bethel i eit bestandig materiale: «Huset bygges af Sten og skal derved vidne for kommende Slægter om Guds-Ordet og Guds-Rigets Bestandighed».

vekkingsrørsla nyheter riksantikvaren lars oftedal bethel bedehus