DØDSDOKTOREN

I verkstedet til Philip (77) står en kiste

Den er koblet til flytende nitrogen

Nå skal han vise hvordan den brukes

DØDSDOKTOREN

Alice TegleJournalist

Bjørn Olav Hammerstadfotojournalist

Hans Christian BergsjøJournalist

Publisert 25.03.25 - 05:00 Sist oppdatert 25.03.25 - 06:08

Del på Facebook Del på Twitter Del på e-post

Tobarnsmora Ingrid (40) vil forlate familien og døy. Då Dagen møtte henne i Eindhoven fortalde ho at ho ikkje lenger ser ei meining med livet ho lever nå.

Eutanasi er siste utveg.

Legen Philip Nitschke forstår henne.

Han har via heile livet til å hjelpe slike som ho til å avslutte livet.

Hjelper folk å døy i staden for å leve

Nitscke tek imot Dagen på kontoret sitt i Amsterdam.

Frå store vindauge har han utsikt over bylivet i Haarlem med pop up-butikkar og gatekafear. På plassen nedanfor sit folk og drikk kaffi og røyker.

Lite veit dei kva som skjuler seg bak vindauga i andreetasje.

Her inne, midt på eit persisk teppe, står verdas første prototype av sjølvmordskapselen til Philip Nitschke, kalla Sarco.

I andre delen har kona innreia smakfullt med espressomaskin, designmøblar og eit møtebord i rustikt heiltre.

Det ser både koseleg og urbant ut.

Når me set oss i den komfortable sofaen, og blir servert nytrekt jasminte av ein munter Nitscke, er det lett å kjenne seg heime.

Han fortel kva som får ein lege til å hjelpa folk å døy, i staden for å leve.

Slik starta det

Nitscke sitt engasjement starta allereie i 1995.

Då vedtok lokale styresmakter i Australia at alvorleg sjuke pasientar kunne få hjelp av ein lege til å døy, dersom dei ønskte det og var i stand til å ta avgjersla.

Den då nyutdanna legen var positiv.

– Eg hadde sjølv jobba på pleieheim og sett kor vondt mange hadde det på slutten av livet, fortel han.

Trass i motstand frå kyrkja og legestanden i landet gjekk Nitscke ut i media og sa han ville hjelpe dei som ønska.

Den første pasienten som melde seg var Max Bell. Han var døden nær av magekreft. Han køyrde i 12 dagar for å få dødshjelp av Nitscke.

Nitscke hadde lova å setja injeksjonen på Bell, men fekk ikkje med seg ein einaste lege eller psykiater på å signere papira om at pasienten var mentalt i stand til å ta valet om å døy.

Det ende med at den dødssjuke mannen måtte sette seg i bilen igjen og køyre alle 2700 kilometerane tilbake.

Han døydde heime ein månad seinare, i store smerter.

Vil ikkje vera bøddel

Etter at australsk media plukka saka tok dødshjelp-debatten fyr. Legar ombestemde seg og stilte seg disponible for dødshjelp likevel.

Då neste pasient kontakta Nitscke var han betre førebudd.

Han bygde ein datamaskin som skulle utløyse injeksjonen, medan han sjølv sat ti meter vekke frå pasienten.

– Det gjorde at eg, som lege, slapp å vera bøddelen, seier han.

– Kvifor ville du ikkje vera bøddelen?

– Bekymringa mi var at viss du er der og aktivt tek del i dødshandlinga, så blir du som lege involvert i avgjersla om å døy. Det er nesten som om eg som lege må sei meg einig i valet dei har teke.

Der går grensa for Nitscke.

– Den som vil døy må ta den avgjersla sjølv, eitt hundre prosent åleine, seier han.

Sliter du psykisk og trenger hjelp?

Hjelpetelefonen til Mental Helse er åpen hele døgnet.

Ring 116 123

----------

Hjelpetelefonen til Kirkens SOS er åpen hele døgnet.

Ring 22 40 00 40

Du kan også chatte anonymt med Kirkens SOS på www.soschat.no hver dag fra 18.30 - 22.30 (fredag frem til 01.30).

----------

Landsforeningen for etterlatte ved selvmord (LEVE) støtter etterlatte og berørte ved selvmord, og bidrar til å forebygge selvmord gjennom åpenhet, opplysningsvirksomhet og politisk arbeid.

Fekk angst under dødshjelp

Nitscke hugsar godt den siste lunsjen han hadde med kreftpasienten og kona. Heile tida stira han ned på skjorta si. Ho var gjennomvåt av sveitte.

– Eg innsåg at det var mi eiga angst for at noko skulle gå gale.

Etter måltidet sette ekteparet seg med datamaskinen. Mannen svarte på spørsmåla som kom opp på skjermen. Når han hadde stadfesta tre gonger at han ville døy blei injeksjonen utløyst.

– Det var dei lengste 15 sekunda i mitt liv. Eg var så redd for at det ikkje skulle gå, fortel 77-åringen.

Men injeksjonen blei utløyst. Kreftpasienten døydde i armane på kona si, 21. september 1996.

Ti meter unna sat Nitscke og pusta letta ut.

Mistenkjer kveling

Den nasjonale regjeringa i Australia oppheva eutanasi-lova berre månader etter dei lokale styresmaktene hadde vedteke ho.

Men Nitscke heldt fram med si dødshjelp.

I 1997 starta han organisasjonen Exit International, som rådgir medlemmane om sjølvmordsmetodar og utviklar ny sjølvmordsteknologi.

Arbeidet er finansiert av støttespelarar og Exit International sine 25 000 medlemmar.

Medlemspengane deira har mellom anna gått til å finansiere sjølvmordskapselen, Sarco, som Nitscke har laga.

Sarcoen fekk merksemd verda rundt i fjor, etter funnet av merker på halsen til den amerikanske kvinna som brukte den.

Sveitsisk politi undersøkjer nå om ho blei kvalt.

Nitscke sjølv var ikkje til stades under handlinga, men seier han følgde med på skjerm.

– Alt gjekk som det skulle.

Sjølvmordslabben

77-åringen er oppteken av å avmystifisere Sarco-kapselen.

Derfor inviterer han Dagen inn i det som ser det ut som eit kva slags som helst bilmekanikar-verkstad.

Her er ferdigmat-emballasje, skiftenøklar, hamrar, meislar og små og store behaldarar overalt.

Men i Nitscke verkstad er bil bytta ut med ei gravkiste frå ebay. Motorolja er bytta ut med nitrogengass og pin-up-plakatane med innramma avisforsider av dødsdoktoren.

– Dette er testversjonen av sarcoen. Det er her eg gjer eksperimenta mine, seier Nitscke, stadig like på tilbodssida.

Han peiker på trekista som er kopla saman ei metallkiste med ein stor behaldar inni.

– Vil de sjå korleis den fungerer?

Utan å vente på svar tar han på seg forkle, termiske hanskar og visir, så løysar han lokket på nitrogenbehaldaren.

Frå oksygen til nitrogen

Gassen siver ut på sidene av behaldaren, men Nitscke har full kontroll.

– Eg har bakgrunnen min innan fysikk, før eg byrja å studere medisin, forklarer han.

Nitrogenen går inn i kista og pressar oksygennivået ned. Heile tida følgjer Nitscke med på oksygenmålaren.

– Som de kan sjå no er det 20 prosent oksygen igjen i kista, så personen inn i her ville ha pusta og vore nøgd, heilt til eg trykkar på knappen, seier han muntert.

I løpet av dei neste 30 sekunda stupar oksygennivået frå 21 prosent til mindre enn 0,5 prosent.

– Viss personen inni kista pustar djupt nå, så svimar han eller ho av.

Tapet av medvit skal hindra kjensla av kveling, kamp og panikk, forklarer dødsdoktoren.

– Det er farleg inni der

Det durar, blinkar og pip i oksygenmålaren.

– Pipinga er for å åtvare deg om at det er farleg å vera inni kista nå, seier Nitscke.

Tala på skjermen lyser raudt. 0,3. 0,2. og 0,1 prosent oksygen.

– Kva skjer viss brukaren ombestemmer seg nå og ikkje vil døy likevel?

– Det gjer han ikkje, for han har mista medvitet.

0,0 prosent oksygen viser målaren nå.

I løpet av nokre minutt skal alt vera over. For godt.

Dødshjelp utan legar

Gjennom sjølvmordskapselen og andre metodar vil Phllip Nitscke gjere det enklare for folk å døy sjølv, utan innblanding frå lege.

Han veit at ikkje alle vil ha hjelpa hans.

Heile 97,7 prosent av dei som fekk dødshjelp i Nederland i fjor, ville at legen skulle setja injeksjonen, staden for å drikke dei dødelege medikamenta sjølv, ifølgje Den regionale gjennomgangsnemnda for eutanasi.

– Dei vil at doktoren skal sitta der, sukkar Nitscke.

Han har snakka med mange nederlandske legar som delar frustrasjonen.

– Det er nesten som om dei prøver å dra legen inn i avgjersla om å døy. Me vil heller gi dei begeret med medisinen og sei «din medisin, din business», seier han og skyv handflatene frå seg.

Han er ikkje like munter lenger.

Kjenner seg ikkje ansvarleg

– Kjenner du deg ansvarleg for andre personar sin død når du hjelper dei?

– Dei må ha mental kapasitet, dei må vite kva dei gjer og kvifor dei gjer det. Viss dei har det skal ikkje eg komme her og krangle med dei.

– Så du kjenner ikkje ansvar?

– Nei.

– Eg kjenner ansvar for at folk veit kva medisin som vil fungere og korleis dei får den, så dei ikkje skadar seg sjølv i jakta på ein fredfull død. Å gi korrekt informasjon er ganske viktig, og eg er nøgd med at me klarer å gjera det.

– Kan ha ein verkeleg god død

Nitscke lever som han lærer.

Innelåst i eit skap har han fleire ulike stoff klare, viss han skulle få lyst å avslutte livet.

– Når de er ferdige å snakke med meg her kan eg køyre heim, skjenke meg eit glas, styrte det ned og ha ein verkeleg god død, seier han.

– Kva må skje for at du tek medikamenta?

– Eg snakkar ikkje om at eg skal avslutte livet viss eg kjem på pleieheim eller blir inkontinent eller andre ting, for eg har sett veldig mange menneske som seier nettopp det, for så å endre meining.

DØDSMASKIN: Philip Nitscke viser et bilde av Sarcoen.Foto: Bjørn Olav Hammerstad

Han tenkjer tilbake på saka med kvinna som hadde signert ein kontrakt om at ho ville få eutanasi viss ho blei dement. Då dette skjedde og dagen for eutanasi kom, ville ho leve likevel.

Helsepersonell måtte halde henne fast, medan legen sette injeksjonen. Fleire medier omtalte saka.

Kvinna sin død gjorde inntrykk på dødsdoktoren.

– Oppfatninga av kva som er eit verdig liv endrar seg når dei kjem i situasjonen sjølv. Det er derfor er det vanskeleg å planleggje sin eigen død, seier 77-åringen.

sarco dødshjelp philip nitschke nederland eutanasi nyheter

Del på Facebook Del på Twitter Del på e-post

0 kommentarer